W dniach 2-5 marca na zaproszenie FTA w Polsce gościł Hans Ibelings, holenderski historyk sztuki, krytyk architektury i wydawca magazynu A10. Podczas 4 wykładów ( Warszawa, Lublin, Białystok, Poznań) przed łącznie ponad pięcuset osobową publicznością zaprezentował bardzo ciekawy wykład na temat architektury europejskiej. Wykłady sponsorowała firma Fakro, za współpracę i wsparcie organizacyjne Fundacja Twórców Architektury dziękuje partnerom lokalnym oraz sympatykom - architektom.
Sponsor FAKRO:
Wykład Hansa Ibelingsa w Poznaniu
Wykład Hansa Ibelingsa w Poznaniu w dniu 5 marca 2009 był w moim przekonaniu odkryciem z kilku powodów. Po pierwsze czasopismo A10 o którym nie wszyscy wiedzą zostało w pewnym sensie odkryte dla poznańskich architektów jak i studentów architektury. Mam nadzieje, że będzie to przyczynek do wzrostu prenumeraty. Czasopismo A10 jest oczywiście o architekturze, jednak podejście redakcji do tego zagadnienia jest inne niż ma to miejsc w podobnych periodykach. A10 stawia na nieznane, szerszemu odbiorcy realizacje architektoniczne z całej Europy. Wielkim atutem czasopisma jest promowanie lokalności, gdybyśmy chcieli zacytować w tym miejscu Kennetha Framptona jest to „pochwała regionalizmu”. Przekłada się to na publikacje, realizacji których nie można znaleźć w innych czasopismach i to jest jego atut. Na marginesie trzeba dodać, iż A10 współpracują także polscy architekci jak Hubert Trammer czy Romek Rutkowski. Dzięki nim polska architektura ma świetną proporcję, lepszą niż działalność niejednej instytucji rządowej.
Kolejnym powodem zmuszającym do refleksji była druga część wykładu dotycząca w pewnym sensie zapomnianej architektury Europy wschodniej przed i po roku 1945. Dlaczego zapomnianej, dlatego że większość autorów podręczników historii architektury jakoś dziwnie pomija tą część naszego kontynentu, jakby nie istniała lub nie wnosiła niczego konstruktywnego do historii tej dziedziny. Hans Ibelings w swoim wykładzie postulował, aby przywrócić Europie jej wschodnią część, która nie jest gorsza. Jako jeden z przykładów posłużyła mu fenomenalna architektura Rumunii z okresu dwudziestolecia międzywojennego nawiązująca do najlepszych wzorców międzywojennej awangardy. Architektura, której nie powstydziłoby się żadne miasto w Europie zachodniej.
Przywracanie architektury Europy wschodniej do publicznego obiegu to nie jedyny cel Ibelingsa. Jako historyk sztuki poszukuje zależności pomiędzy poszczególnymi etapami tworzenia architektury współczesnej. Stara się zrozumieć powstawanie mechanizmów, które kierują architekturę na konkretne tory rozważań. Odnosi się do teorii architektury, stara się w przystępny sposób ukazać zawiłości tego procesu. Jest w tym świetny, z jednej strony odkrywczy z drugiej zachowujący zdrowy rozsądek w odniesieniu do ogólnie przyjętych autorytetów, którym również zdarzają się wpadki i głoszenie bzdurnych teorii. Historia architektury XX wieku w wydaniu Hansa Ibelingas jest świeża, atrakcyjna pozbawiona patosu, który towarzyszy wielu polskim próbom zmierzenia się z tym zjawiskiem. To co u niego cenię to niesamowita wiedza, erudycja i dystans do ogólno przyjętych kierunków interpretacji zjawiska w architekturze współczesnej.
Mimo, iż rzadko serwujemy w ramach FTA wykłady z teorii i historii architektury, to jednak okazało się, że było to wydarzenie oczekiwane. Nikt nie wyszedł w trakcie, po wykładzie padły pytania do prelegenta. Chyba jednak brakuje nam dobrej krytyki architektonicznej oraz platformy wymiany myśli na ten temat. Mam nadzieje, że wykład Hansa Ibelingsa stanie się przyczynkiem nowych pomysłów. Promowanie architektury powojennej powinno odbywać się na wielu płaszczyznach. Niekiedy cenne dzieła ulegają zniszczeniu jak budynek Supersamu w Warszawie czy Kino Moskwa. Brak wiedzy o ich unikalności nie zwalnia z myślenia o ich ochronie i zachowaniu dla przyszłości.
Adam Nadolny
fot. Adam Spychała
